قله کرکس به ارتفاع 3895 متر، بخشی از رشته کوه های مرکزی ایران است و مهمترین کوه شهرستان نطنز (اصفهان) بشمار می رود.
وجه تسمیه نام این کوه بخاطر، وجود کرکس هایی کوچکی سیاه رنگ است، همچون باز شکاری که بر فراز دامنه آن در پروازند.
روایت دیگری نیز وجود دارد، اینکه دامنه این کوه شکارگاه شاه عباس صفوی بوده و باز شکاری (کرکسی) در شکار به او کمک میکرده است روزی شاه جام آبی را که آغشته به زهر ماری بوده می خواسته بنوشد وآن باز شکاری (کرکس) با بال زدن و ریختن آب آن ظرف مانع نوشیدنش می گردد بنابراین شاه با عصبانیت کرکس را کشته و بعد ازآنکه از ماجرا آگاه می شود ازکرده خود سخت پشیمان شده وبرروی جسد آن کرکس آرامگاهی دردامنه کوه ساخته که تابحال نیزآثار آن آرامگاه موجود است وبه همین علّت این کوه را کرکس مینامند. (البته این داستان در مورد کوهی به نام گنبد باز می باشد که شاه عباس بنای یابودی از باز شکاری خود بر فراز این کوه ساخته است و احتمالا روایت کوه کرکس و عباس شاه اشتباه است.)
رشته کوه کرکس از کوههای مرکزی ایران به شمار میرود و پهنه ای به وسعت 3400 کیلومترمربع را زیر پوشش قرار داده است که در جهت شمال غربی – جنوب شرقی امتداد یافته است .
این کوه در استان اصفهان قرار گرفتهاست و شمال غربی آن شهرستان کاشان و در جنوب شرقی شهرستان نطنز، شرق شهرستان برخوار و میمه و غرب شهرستان اردستان واقع شدهاست و ارتفاع آن از سطح دریا 3895 متر است.
مختصات جغرافیایی کوه کرکس عبارتند از : N : 3 , 27 ' , 21 و E : 51 ,47 ' , 59
رشته کوه کرکس از سنگهای
آذرین متوسط از لحاظ اسیدی یا بازی آذر آواری تشکیل شده است . از نظر زلزله
خیزی مناطق جنوبی آن پرزیان و مناطق شمالی آن نیمه زیان به حساب می آیند.
کوه کرکس حاصل گدازههایی است که از راه شکافهای موجود در سطح زمین به بیرون راه یافتهاند. سطح زیر پوشش کوهستان کرکس در استان اصفهان بالغ بر 300 هزار هکتار است که 98 هزار هکتار آن به عنوان منطقه شکار ممنوع انتخاب و اعلام شدهاست.
قلههای کوهستان کرکس به علت ارتفاع زیادی که دارند تقریباً در نیمی از سال پوشیده از برف بوده و منبع اصلی چشمههای متعددی است که در دامنههای این کوهستان جریان دارند.
میزان بارندگی سالانه آن بین 200 تا 300 میلیمتر است که این کوهستان را در شمار مناطق خشک تا نیمه خشک قرار داده است. از کوهستان کرکس رودهایی چند که اغلب خشک رودی بیش نیستند سرچشمه می گیرد. سرچشمه رودهای منطقه بیشتر تا اوایل تیر ماه خشک میشوند .
دامنههای کرکس به دلیل وجود منابع آب کافی و نیز اعتدال شرایط اقلیمی و رویش انواع گیاهان مرتعی، زینتی و تجاری در ردیف مراتع نسبتا خوب منطقه و کشور است. پوشش گیاهی منطقه بیشتر شامل گیاهان بوتهای (انواع گندمیان، درمنه، گون، گیاهان دارویی و …) و درختچههایی است که به صورت پراکنده دیده میشود. کوهستان
موقعیت جغرافیایی و شرایط زیستی منطقه کرکس به گونهای است که امکان وجود انواع جانوران وحشی اعم از خزندگان، پرندگان و پستاندارانی نظیر کل و بز، قوچ و میش وحشی، آهو، گراز (خوک وحشی )، گرگ، شغال، روباه، کفتار، گربه وحشی، پلنگ، تشی، پایکا ( نوعی موش صحرایی که در ارتفاعات زیست میکند) و غیره در آن وجود دارد.
کوههای منطقه |
ارتفاع (متر) |
کرکس |
۳۸۹۵ |
کمرسیاه |
۳۶۳۰ |
زیرپل |
۳۶۳۰ |
گرگش |
۳۵۸۸ |
غلبه شاه |
۳۴۹۳ |
لالیوان |
۳۳۵۰ |
هشاش |
۳۲۱۰ |
ارشد |
۳۱۹۹ |
ریزنده |
۲۹۸۰ |
قلعه تایین |
۲۷۰۰ |
کش قبله |
۲۶۰۰ |
صعود قله کرکس در چهار فصل امکان پذیر است فقط در فصل زمستان، سرمای بسیار شدیدی در این منطقه وجود دارد و صعود به این قله نیازمند به تجهیزات زمستانی است.
پیش بینی 6 روزه وضعیت آب و هوا قله کرکس توسط سایت mountain forecast در ارتفاع های گوناگون، البته حتما هواشناسی ایران و اکو ودر را نیز چک کنید، گاهی سایت پیش بینی کوه های mountain forecast به نادرست پیش بینی میکند.
2000 متر , 3000 متر , 3890 متر
مسیر جنوبی: روستای کشه، متوسط زمان صعود بین 5 تا 7 ساعت (متداول ترین مسیر صعود)
مسیر شرقی: روستای طامه، متوسط زمان صعود بین 7تا 8 ساعت
مسیر شمال شرقی: روستای اوره، متوسط زمان صعود 6 ساعت
مسیر شمال غربی: روستای بیدهند، متوسط زمان صعود 6 ساعت
خط الراس: مسیر چشمه لاعشه از طریق چشمه اصفهانیها
خط الراس: مسیر گله از مسیر طامه
این مسیر از طرق رود که در فاصله 25 کیلومتری نطنز است شروع می شود طرق رود نیز در جاده نطنز-اصفهان قرار دارد و تا کشه که آخرین آبادی در مسیر است 5 کیلومتر فاصله دارد. از کشه به طرف چشمه اصفهانی ها که در مجاورت یک مرکز توریستی (مرغداری سابق) است می رویم و بعد از چشمه در راه مالرو به طرف شمال رفته، تا به چشمه لیاسن برسیم که تا اینجا شیب راه کم است. از مشخصات این چشمه درختان گردو است، از اینجا به بعد شیب تند می شود. در مسیر باید از کنار آبشار بگذریم با پشت سر گذاشتن آبشار پناهگاه نمایان می شود. پناهگاه کرکس در سال 1384 به همت هیئت کوهنوردی استان اصفهان ساخته شده است و تنها پناهگاه موجود در منطقه کرکس است. پناهگاه کرکس شامل سه اتاق و یک سالن بزرگ می باشد که گنجایش دست کم 60 کوهنورد را دارد. اتاق های تمیز، چشمه در کنار پناهگاه و سرویس بهداشتی از امکانات دیگر پناهگاه کرکس می باشد. پناهگاه بزرگ و زیبای در سال 1384 افتتاح گردیده است. مسئول پناهگاه آقای محمد حوض ماهی، فارغالتحصیل رشته تربیت بدنی از دانشگاه اصفهان است که از بعدازظهر چهارشنبه تا جمعه شب در آنجا حضور دارند. برای صعود در روزهای دیگر هفته و استفاده از پناهگاه، باید قبلا با هیئت کوهنوردی استان اصفهان هماهنگی لازم صورت پذیرد. البته جانپناه فلزی و قدیمی کرکس کمی بالاتر از پناهگاه جدید هنوز قابل استفاده است.
بعد از پناهگاه که چشمه ای روبروی آن دائماً جریان دارد راه مالرو با شیبی تند در کنار شن اسکی ادامه می یابد تا به آسمان گدار می رسد و قله نمایان می شود. راه بازگشت از شن اسکی است متوسط زمان صعود از این مسیر 5 ساعت است.
حکم صعود به قله کرکس: در پناهگاه کرکس صادر می شود!
نمایی از ویلاسازی در مجتمع توریستی روستای کش ، قله کرکس (مرغداری سابق!)
بعد از عبور از منطقه کشه، یک مسیر پاکوب مناسب و مشخصی تا پناهگاه کرکس وجود دارد.
نمای از پناهگاه کرکس که توسط شرکت مخاطرات استان اصفهان و همکاری هیت کوهنوردی استان اصفهان بنا شده است و جانپاه زرد رنگ که در قدیم استفاده می شد. ( در این پناهگاه براساس عکس صعود روی قله میتوانید گواهی صعود را دریافت کنید) ، مسئوول این پناهگاه به حق فرد فروتن و بزرگواری است و شاید تنها مشکل این پناهگاه، نداشتن سیستم گرمایش در زمان سرما و سرویس بهداشتی نامناسب آن است، می تواند خیلی بهتر از این باشد، امیدواریم با همت گروه های کوهنوردی و کوهنوردان با کمک به این پناهگاه، امکانات بیشتر و مجهزتر گردد.
مسیر صعود بعد از پناهگاه کوه کرکس
تابلویی که توسط شرکت مخابرات استان اصفهان، مسیر صعود تابستانه و زمستانه را مشخص می کند. (علت این کار، احتمال بهمن در زمان عبور از مسیر تابستانه در فصل زمستان است)
نمایی از قله کرکس (افراد ریز داخل تصویر بر فراز قله ایستاده اند)
عکس یادگاری گروه کوهنوردان زرتشتی ایران (6 اردیبهشت ماه 1392 ) / در اوایل فصل بهار احتمال وجود برفچال پس از پناهگاه زیاد است.
چندین پرنده سیاه رنگ با منقار نارنجی بر فراز قله کرکس می چرخیدند و بنظر علت نامگذاری کوه شاید بخاطر این پرندگان باشند (افراد مطلع می تواند تیره پرندگان را بیان کنند)
بازگشت ... نمایی از کوهپایه زیبای کوه کرکس
این مسیر از نطنز شروع می شود. که باید از جنب هتل سرابان به روستای طامه در غرب نطنز برویم. این جاده حدود 4 کیلومتر است از طامه به طرف باغهایی که در غرب ده به نام دراش هستند می رویم در اینجا دو دره واقع است یکی پاپول که در امتداد باغهای ده قرار دارد و در انتهای آن آبشار زیبایی وجود دارد و دره دیگر به نام پاکدار که در جنوب باغها است و مسیر از این دره شروع می شود که باید تا گردنه آن برویم و سپس از کمرکش کوه به طرف غرب حرکت کنیم. مشخصه صحیح بودن این مسیر تک درخت سپیدار بلند است که از کنار آن می گذریم و سپس با گذشتن از دره ای فرعی به دره ای طولانی می رسیم که به قله منتهی می شود این مسیر بسیار زیبا است آب تا یک ساعت مانده به قله جریان دارد به همین دلیل آبشارهای متعددی در مسیر دیده میشود. لازم به ذکر است که آبهای دره های دیگر نیز به این دره می پیوندند که این نیز صحیح بودن مسیر را نشان می دهد قسمتهای آخر این دره سنگی می شود که باید این سنگها را دور زد تا به قله رسید زمان طی شده در این مسیر 6 الی 7 ساعت است.
پس از خروج از نطنز به میدانی که تابلوی روستای اوره را دارد میرسم بایستی به سمت کاشان مسیر را ادامه دهیم تا به جاده جدید تاسیس شده که تابلوی امام زاده سلطان گروه آباد را دارد برسیم این جاده از بالای روستا اوره میگذرد. تا ده اوره حدود 5 کیلومتر است با خودروهای خود میتوانیم تا امامزاده سلطان گورآباد برویم سپس مسیر را از پایین امامزاده ادامه میدهیم دره اصلی را که همواره جریان آب بیشتری دارد ادامه میدهیم پس از ورود به دره در حدود 30 دقیقه بعد، از کنار آبشار گذشته و در انتها به یک شیب تند شنی می رسیم که به قله منتهی می شود. این مسیر نیز یکی مسیرهای زیبای کرکس میباشد و حدود 6 ساعت مدت صعود طول میکشد.
برای رسیدن به بیدهند بعد از طی 18 کیلومتر از جاده نطنز-کاشان(جاده قدیم) به پل هنجن می رسیم از این پل جاده فرعی دو قسمت می شود که یکی به ابیانه منتهی می شود و جاده دیگر پس از گذشتن از روستای هنجن-چیمه-لوجر به دو راهی بیدهند-فریز هند می رسد که جاده سمت چپ به بیدهند منتهی می شود این جاده تا روستای چیمه آسفالت است. در بیدهند امامزاده أی واقع است که برای شب ماندن مناسب است. از روستا به طرف جنوب می رویم تا به آخر بیشه ده برسیم. راه صعود از این محل شروع می شود که با طی کردن راه مالرو در کنار آب به دو راهی می رسیم که در کنار آغل سنگی ساخته شده است و با ادامه دره سمت چپ و راه مالرو به طرف جنوب و تا سرچشمه آب پیش می رویم و سپس با صعود از دامنه شرقی دره به طرف جنوب شرقی ادامه مسیر می دهیم تا به صخره بر می خوریم که نباید با آن درگیر شد و باید از کنار آن و باز هم به طرف جنوب شرقی حرکت نمائیم تا به قله برسیم. زمان صعود حدود 5 ساعت طول میکشد.
منابع: ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد , فهرست مرجع کوهنوردان , msol.ir ,mountain forecast، گروه کوهنوردی شاهین نظنز
قله تفتان با ارتفاع 4050 متر بلندترین قله در منطقه جنوب شرقی ایران و استان سیستان بلوچستان است. این کوه آتشفشانی نیمه فعال است که همچنان گاز گوگرد از آن خارج میشود.
برخی معتقدند نام کوه تفتان که از واژهی تفت به معنای گرم و سوزان آمده است و این وجه تسمیه برای نامگذاری به سبب خروج دمههای آتشفشانی مرکب از بخارآب و گازگوگرد از دهانهی آن است.
کوه تفتان در اصطلاح محلی به چهل تن معروف است و شایع است چهل تن از راشدین مذهبی در این کوه ناپدید شده اند و به همین دلیل به آن کوه چهل تن می گویند و شاخک شمال ان نیز به همین سبب به اسم کوه زیارت معروف است.
رشته کوه تفتان به طول 12 کیلومتر ، با مساحت کل 1800کیلومتر مربع و دارای قله های متعدد میباشد. سه دهانه اتشفشانی نیمه فعال که از دهانه های آن بخار؛ گازهای گوگردی دائماً در حال تصاعد می باشد چشم انداز خیره کننده ای را بوجود آورده است.
این کوه در منطقهٔ جنوب شرقی ایران، در استان سیستان و بلوچستان قرار گرفتهاست و نزدیکترین شهر به تفتان خاش است.
قله تفتان محوطه ای با دو دهانه آتشفشانی و چهار قله به نام های زیر است.
1- چهل تن(زیارت) قله شمالی (مرتفع ترین قله)
2- مادر کوه قله جنوبی(آتشفشانی)
3-قله شمال شرقی، صبح کوه نام دارد
4 -غرب قله مادر کوه، نر کوه نامیده می شود.
دو دیواره به نام های گراش خان و شصت خدا در این منطقه وجود دارد، که سنگنوردان این منطقه از برای تمرینات خود از آنها استفاده می کنند که گراش خان در جاده زاهدان به خاش است و شصت خدا در جمچین قرار دارد.
در اطرف کوه تفتان دره های متعددی است که آبهای قسمت شمال و شرق آن به صورت رودخانه لادیز و گزد به رود میرجاوه که امتداد رود تلخ آب است می ریزد و آبهای دره های جنوبی تفتان از دره خاش می گذرد. در ارتفاعات کوه تفتان سه دریاچه وجود دارد که به دریا سر معروف می باشد. دو دریاچه در قسمت شمال و عمق آنها کم و آب آنها شیرین است و دیگری نسبتاٌ بزرگ که دارای آب شور دائمی است.
دریاچه سردریا، کوهپایه قله تفتان
ارتفاعات استان به دوران سوم و چهارم زمین شناسی و سنگهای آن اغلب آهکی، گچی و گوگردی است. بخش رسوبی پایه آتشفشان شامل فلیش، آلوئولین و نومولیت و بخش آذرین از سنگهای اولتر بازیک است. پوسته اقیانوس هند با شیب بسیار تندی در زیر منطقه جنوبی استان سیستان و بلوچستان به داخل زمین می رود که یکی از علتهای به وجود آمدن گل فشان و چشمه های آب معدنی در شرق قله و آب گرم فراوان منطقه می باشد.
گوگردی بودن منطقه از پیدایش شرایط زیستی گیاهی و جانوری ممانعت بوجود آورده است. این اثر مورد احترام اهالی منطقه بوده وکوهنوردان زیادی را همه ساله به سوی خود جلب مینماید.
ماده خروجی از قله در صورتی که با آب مخلوط شود تولید اسید سولفوریک میکند so4h2 که ماده بسار خطرناکی است که به تیز آب سلطانی هم معروف است.
درختان بنه، بادام کوهی، ارژن، درمنه، سیاه چوب، گز و پوشش گیاهی آن آویشن، پونه، ریواس، کاسنی، پیاز کوهی در منطقه یافت می گردد.
صعود قله تفتان در چهار فصل امکان پذیر است فقط در فصل زمستان به دلیل وزش بادهای سنگین و سرد عموماً صعود به این قله بسیار دشوار است.
بدیدن پیش بینی وضعیت آب و هوا در ارتفاع های گوناگون:
1500 متر , 2500 متر , 3500 متر و 4050 متر ( قله)
صعود تفتان از چهار مسیر اصلی امکان پذیر است.
پناهگاه صبح ۳۲۲۸ متر - پناهگاه بزرگی نیز در حال ساخت است...
کوهنوردان برای صعود به قله ی تفتان باید ازطریق جاده زاهدان به سمت شهر خاش حرکت کنند در 145 کیلومتری مسیر، تابلو کوه تفتان قرار دارد.
سپس به خروجی روستاهای تمندان و کوشه می رسید. از سر جاده تا دو راهی با تابلوی سردریا به طرف اردوگاه دره گل در روستای تمندان راهنمایی می کند.
اردوگاه دره گل متعلق به آموزش و پرورش شهر خاش، اردوگاهی آموزشی جهت مدارس که محوطه بزرگ و در حیاطش تعداد زیادی آلاچیق تعبیه شده است، ساختمان آن هم دارای 10 خوابگاه با ظرفیت هر خوابگاه 12 تخت به همراه آشپزخانه، سالن غذا خوری، حمام و سرویس بهداشتی است. مدیریت این اردوگاه با آقای یونس کردی (09159918416) و برای استفاده از امکاناتش باید با آموزش و پرورش شهر خاش هماهنگ کرد.
ارتفاع اردوگاه دره گل از سطح دریا ۲۴۹۳متر، ارتفاع پناهگاه صبح ۳۲۲۸ متر و ارتفاع قله تفتان 4050 متر میباشد. از اردوگاه آموزش و پرورش دره گل تا "پناهگاه صبح" از مسیر "تنگه گلو" نیاز به سه ساعت کوهپیمایی است. از "پناهگاه صبح" تا قله تفتان حدود ۳ تا ۴ ساعت زمان لازم برای صعود است. کل مسیر تا قله پاکوب بوده و تقریبا به راهنما نیازی ندارید.
نکته قابل توجه: برای استفاده از پناهگاه صبح باید با هیئت کوهنوردی استان سیستان و بلوچستان هماهنگ کنید.
کوهنوردان با ارائه مدارک زیر به روابط عمومی هیئت کوهنوردی استان سیستان و بلوچستان شرایط گواهی صعود به تفتان را اخذ نمائید.
منابع:
هیئت کوهنوردی استان سیستان و بلوچستان
علمکوه نام کوهی با ارتفاع قله ۴۸۵۰ متر است که در منطقه تخت سلیمان، استان مازندران واقع شدهاست. قله علم کوه پس از قله دماوند
دومین قله بلند ایران به شمار میرود. بیشتر شهرت این قله به خاطر
دیوارهایست که در دامنه شمالی آن واقع است و دارای فنیترین و سختترین
مسیرهای سنگنوردی و دیوارهنوردی در ایران است. این دیواره ارتفاع تقریبا
550 متر و از گرانیت تشکیل شده است. اگر جایی ارتفاع 800 متر برای این
دیواره ذکر شده، اشتباه نیست چرا که یخچال علم چال به ارتفاع تقریبی –
میانگین 4050 متر در پای این دیواره با شیب نسبتا تندی به آن رسیده است. و
ارتفاع تقریبی 800 متر که بعضا در منابع ذکر شده با احتساب این قسمت
میباشد.
موقعیت جغرافیایی
رودبارک
و کلاردشت نزدیکترین شهرها به این منطقه در استان مازندران هستند. پراچان و
طالقان نزدیکترین شهرها به این منطقه در استان تهران هستند. از جبهه شمالی
این کوه مشرف به کلاردشت و در جبهه جنوبی نیز این کوه مشرف به طالقان است.
مسیرهای صعود:
منطقه
تخت سلیمان ( علم کوه ) واقع در مرکز سلسله جبال البرز و رشته کوه های تخت
سلیمان قرار گرفته و قسمت بزرگی از آن تحت عنوان البرز غربی محسوب می گردد
این ناحیه بزرگ کوهستانی با داشتن حدود تقریبی 200 قله بالای 4000 متر از
شمال به سواحل دریای مازندران و از غرب به دره رودخاه کرج چالوس از شرق به
منطقه الموت و سه هزار و از جنوب به منطقه طالقان محدود می گردد. یخچالها،
برفچالها و دیوارههای این منطقه از جلمه مشهورترین ارتفاعات ایران و
آشنا برای کوهنوردان خارجی است. این منطقه از شمال به شهرهای چالوس،
سلمانشهر، تنکابن و مناطق جنگلی، از جناح شرقی محاط به دره رودخانه چالوس و
از جناح غربی محدود به دره بزرگ سه هزار و بالاخره از جنوب و جنوب غربی به
درههای طالقان و الموت منتهی میگردد.
مسیر صعود:
برای
صعود به قله اصلی علم کوه مناسبترین وساده ترین مسیر از طریق مرزن آباد به
کلاردشت بخش حسن کیف و آبادی رودبارک می باشد از رودبارک رو به جنوب با
وسیله نقلیه کمک دار می توان تا ونداربن و از این نقطه به تنگ گلو و حصار
چال می توان رسید از ابتدای تنگ گلو تا مرکز حصار چال بطور متوسط به 3 ساعت
زمان نیاز است و از حصار چال از یال شرقی موسوم به مرجیکش می توان بین 4
تا 5 ساعت به قله علم کوه صعود کرد .مسیر صعود دوم مسیر سرچال به علم چال
واز مسیر سیاه سنگها می باشد.
در جاده چالوس پس از مرزن آباد به جادهای
وارد میشویم که ما را به بخش حسن کیف و سپس به آبادی بزرگ رودبارک
میرساند. در صورت وجود زمان کافی بسیار مناسب خواهد بود که در این نقطه
شبی را در هتل فدراسیون کوهنوردی در انتهای جاده آسفالته رودبارک به سوی
شیلات و ونداربن سپری کرده، ضمن آن با برخی از بهترین راهنمایان محلی در
مورد تاریخچه صعودهای انجام شده به علم کوه صحبت کرده و پیرامون شکل صعود
روز بعدمان اطلاعات خوبی به دست آوریم. سپس میتوان صبح زود توسط وسیله
نقلیه و یا پیاده به نقطه ییلاقی کوچکی به نام ونداربن واقع در جناح شمالی
قله نوک تیز پسند کوه رفت.
از اینجا مسیر به دو قسمت تقسیم میشود:
مسیر
دره بریر به سرچال و علم چال و صعود سیاه سنگها و قله که مسیری توام با
شیب تند و لزوم آشنایی بیشتر یا فن کوهنوردی است و مسیر دره حصال چال که
راهی بسیار مناسب و بدون مشکل برای کوه پیمایان مبتدی تر به شمار میرود.
این
مسیر که راهی ساده و سهل الوصول میباشد، پس از ونداربن با عبور از پلی بر
روی رودخانه حصار چال به سمت چپ آن رفته، ضمن ادامه این مسیر در میان تپه
ماهورها و در امتداد آن گاهی در فاصلهای نسبتاً دور و زمانی نزدیک به
رودخانه اصلی به گوسفند سرای بزرگ خرمدشت در زیر قلل کلاچنبد و چالون
میرسیم. اینجا نقطهای سرسبز، با شکوه و دوست داشتنی است که هوای پاک و
آفتابی و وجود چند برفچال کوچک بدان منظرهای پرجاذبه بخشیده است. استراحت
کوتاهی کرده، میرویم تا از تنگه گلو عبور کنیم. اینجا درهای کوچک و
صخرهای است که روی آن را درهای کوچک و صخرهای است که روی آن را برفچال
بزرگی پوشانده و رودخانه از زیر آن جاری است پس از تنگه گلو به سمت رات
رودخانه تغییر جهت داده از راه مالر و مشخصی وارد فضای وسیع حصارچال در زیر
قله زرد گل میشویم. حصار چال بهشتی فراموش نشدنی و مرتفع از ارتفاع 4000
متری است. جا به جای آن را یخچالها و برکههای اب و چشمهها و جویبارها
احاطه کرده است. مناظر اطراف دیدنی هستند. قلل سیاه سنگ، کلاچبند و خط
الراسهای آبیدر و دیوچال بسیار باشکوه به نظر میرسند. مجددا از این قله
بر روی راه از قبل صعود شده بازگشته و پس از فرود کوتاهی به گردنه حد فاصل
مرجیکش و علم رسیده از شیب تند سنگلاخی آن به سوی علم کوه میرویم. پس از
ساعتی بر قله سنگی 4850 متری سنگی علم کوه میرسیم.
توصیف مناظر اطراف
ناممکن به نظر میرسند، از همه زیباتر منظره دوبرج دماوند و آزادکوه در شرق
است. تمامیقلل تخت سلیمان، سیالان، شاه البرز، کرما کوه، گردونکوه، تخت
سلیمان و هفت خوانها به وضوح دیده میشوند. استراحتی و دیداری و سپس
بازگشت از مسیر صعود شده پایان بخش دیدار ماست.
از جمله یکی از بهترین
زمانهای صعود به علم کوه باید از نیمه دوم تیر ماه هر سال نام برد که طبیعت
منطقه حال و هوایی دیدنی و وصف ناشدنی دارد.
آب و هوا :
پائیز
و زمستان علم کوه مواجه با برف بسیار سنگین و طوفان و بوران و ریزش متوالی
بهمن های سنگین همراه است بهار هر سال نیز این وضعیت ادامه دارد و در
تابستان هوا معتدل تر می باشد با د غالب از جناح غربی و از منطقه سه هزار
بر ناحیه می وزد و آب مصرفی در سرچشمه های متعدد آن بوفور یافت می گردد
منطقه علم کوه چون سبلان دارای یخچال های بزرگ دائمی است که از هر سوی آنرا
در بر گرفته اند.
پیش بینی آب هوا قله علم کوه در ارتفاعات مختلف توسط mountain-forecast
در ارتفاع 2000 متر / 3000 متر / 4000 متر / 4850 متر
دیواره علمکوه
در
جبههٔ شمالی این قله، دیوارهای به طول ۶۵۰ متر وجود دارد که یکی از
زیباترین و مشکلترین دیوارههای دنیا به شمار میرود. منطقهٔ علم کوه
دارای ۴۷ قلّهٔ بالای ۴۰۰۰متر است که به «آلپ ایران» نیز معروف است.
جبههٔ
شمال-شمال شرقی قلهٔ علم کوه از یک دیوارهٔ تقریبا ۵۵۰متری گرانیتی تشکیل
شده. اگر جایی ارتفاع ۸۰۰ متر برای این دیواره ذکر شده، اشتباه نیست چرا که
یخچال علم چال به ارتفاع تقریبی - میانگین ۴۰۵۰ متر در پای این دیواره با
شیب نسبتاً تندی به آن رسیدهاست. و ارتفاع تقریبی ۸۰۰ متر که بعضاً در
منابع ذکر شده با احتساب این قسمت میباشد.
جنس این دیواره از نوع
گرانیت متخلخل و به رنگ حنایی روشن است. از دیر باز قلهٔ علم کوه و دیوارهٔ
آن مورد توجه کوهنوردان بودهاست. نه تنها کوهنوردان ایرانی، بلکه
کوهنوردان آلمانی، فرانسوی، انگلیسی، ایتالیایی و... نیز بر روی مسیرهای
متعدد این دیواره صعود انجام دادهاند. مسیر گردهٔ آلمانها-فرانسویها از
اولین مسیرهای گشوده شده روی گرده این دیواره میباشد.
از مسیرهای روی دیوارهٔ اصلی میتوان به مسیرهای زیر اشاره کرد:
هاری
روست فرانسویها ۴۸ لهستانیها ۵۰ لهستانیها ۵۲ لهستانیها همدانیها آرش
کرمانشاهیها ایتالیاییها قزوینیها تبریزیها کرجیها اراکیها.
پرافتخارترین صعودها:
سالهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۰ را میتوان اوج تحول دیواره نوردی ایران نامید. در این سالها بود که بزرگانی چون زنده یاد حسین طالبی مقدم
و دیگر کوهنوردان همدانی توانستند رکوردهای صعود دیواره را به طرز بسیار
چشمگیری پایین آورده و نهایتاً رکورد عجیب و دست نیافتنی ۳ مسیر در یک روز
را به یادگار بگذارند. از دیگر شاهکارهای صعود این دیواره , باز کردن مسیر
همدانیها در ۶ ساعت توسط حسین طالبی مقدم است. همچنین صعود سلو حسن نجاریان در سال ۱۳۷۳ از مسیر هاری رست.
منبع: مرجع اطلاعات کوهنوردی ایران
کوه سبلان (به ترکی آذربایجانی: ساوالان، به تالشی: سفلون، Sabalan Peak ) و سومین قله بلند ایران، ارتفاع آن ۴۸۱۱ متری، آتشفشانی خاموش و در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی مشکینشهر واقع است.
کوهستان سبلان به طور کلی سه قله معروف دارد، قله اصلی یا آتش فشان آن به نام سلطان ساوالان بلندترین نقطه آذربایجان است و دو قله دیگر آن به هرم و کسری مشهورند. کوه سبلان از مجموعهای از ارتفاعات متعدد تشکیل شده که به موازات ارسباران ولی اندکی در شرق آن کشیده شدهاست. امتداد آن شرقی–غربی است و از شرق و شمال و جنوب کوهی به نام قوشه داغ آنرا به رشته کوه ارسباران متصل میکند. در جنوب آن کوه بزقوش، که از سمت جنوب غربی به کوهستان سهند مربوط است، کشیده شدهاست. تمام قلههای سبلان در همهٔ ایام سال پوشیده از یخ و برفهای دائمی هستند.
در جبهه غربی قله سلطان و در کنار جانپناه، سنگی به شکل عقاب به نام قارتال (در ترکی آذربایجانی به معنی عقاب) قراردارد که در طول زمان به نماد سبلان تبدیل شدهاست.این قطعه سنگ به شکل عقابی است که نشسته و سر را به سوی شرق چرخاندهاست.
سبلان چشمه های آب گرم و سرد معدنی فراوانی دارد و در حقیقت بلندترین کوه استان های آذربایجان غربی و شرقی محسوب می گردد. کوهستان عظیم وآتش فشانی سبلان که به زبان آذری ساوالان خوانده می شود از کوه های متعدد بلندی چون صائین ، نرمیق ، قوشه داغ ، و… تشکیل شده است. دامنه های این کوهستان در بخش مرکزی از چهارسو به شهرستان های مشکین شهر و اهر در شمال ، تبریز در مغرب ، سراب درجنوب و اردبیل در شرق مشرف می باشد. سبلان به شکل مخروط زیبائی است و دهانه آتش فشان خاموش آن در حال حاضر به صورت دریاچه ای در آمده است. اطراف این دریاچه در تمام سال پوشیده از برف و یخ است.
دامنه های شمالی آن به دره رود قره سو و
اهرچایی و دامنه های جنوبی آن به شاخه ها ی آجی چای منتهی می گردد.
بنابراین سبلان بخش عمده ای از آب های حوضه رود ارس و دریاچه ارومیه را
تامین می کند در دامنه های سبلان چشمه های فراوان آب گرم وآب سرد معدنی
وجود دارد از جمله موئیل سویی ، شابیل ، قوتورسویی و ...که در فصول مختلف
مورد استفاده اهالی مشکین شهر وگردشگران قرار می گیرد. در بالای قله سبلان
حفره ای وجود دارد که دهانه آتش فشان سبلان بوده است و امروزه به صورت
دریاچه ای در فصل گرم ظاهر می شود.
سبلان با رودها ، یخچالهای دائمی و طبیعت بکر ، نمونه ای است از هنر بی همتای خلاق آن .این کوه بنا به روایت هایی محل عبادت زرتشت ، پیامبر ایران باستان است.
سبلان در میان ترک زبانان محلی ایران
"ساوالان" و در میان تالشی ها "سَوَلون" خوانده می شود. درباره ریشه این
واژه، دو نظریه مطرح است: نخست آنکه برخی معتقدند نام این کوه ریشه در زبان
ترکی دارد؛ بدین ترتیب که نام ساوالان از دو بخش «ساو» و «آلان» تشکیل
شدهاست که به ترتیب به معنای «صدا» «پیام» یا «وحی»، و «گیرنده» است؛ بدین
سان، «ساوالان» به معنی «گیرنده پیام» یا«گیرنده وحی» خواهد بود. و این می
تواند به خاطر روایت گوشه نشینی سی ساله زرتشت در این کوه باشد.
اما
روایت دیگر، مربوط به معنای تالشی و گیلکی سَوَلون است. در زبان گیلکی
"سَه" یعنی بالا، "وَ" یعنی برف و "لون" یعنی لانه. بنابراین سَوَلون را می
توان "آشیانه بلند برف" دانست.
در بهار هر سال و بخصوص ماه های فروردین و اردیبهشت قله مواجه با هوای طوفانی است از ماه های خرداد و تیر که فصل حدود آن آغاز می گردد و تا پایان شهریور ماه هوا از پایداری بیشتری برخوردار می گردد ولی در تمامی بعدازظهرها غالباً با هوای ابری و باران در ارتفاعات توام است . و در پائیز و زمستان ها با طوفان برف سنگین آب مصرفی در تابستان و ایام صعود از ماحصل ذوب برف های قله فراهم می گردد و در پائین دست ها آب بسیار کم می باشد این آب ها از 9 صبح شروع به ذوب و جاری شدن و تا ساعت 18 هر روز یخ می زند.
برای دیدن پیش بینی آب و هوای قله سبلان در ارتفاع های مختلف روی لینک های زیر کلیک کنید.
ارتفاع: 2000 متر , 3000 متر , 4000 متر , 4811 متر (قله)
برای صعود از جبه های شمالی باید باید از شهر لاهرود واقع در جاده اردبیل به مشکین به سمت جنوب پیش رفته تا به آبگرم "شابیل" برسید. در سالهای اخیر با ایجاد راه ماشین رو به پناهگاه به مسیر اصلی صعود سبلان تبدیل شده است. از آبگرم شابیل تا پناهگاه را می توان با لندرورهای کرایه ای در مدت نیم ساعت و یا پیاده در مدت چهار تا پنج ساعت طی کنید. این این طریق میتوانید از یکی از مسیرهای جبهه شمالی مسیر شمال شرقی (مسیر پناهگاه به قله) ، مسیر یخچال کوچک ، مسیر یخچال شمالی برسید.
رایج ترین مسیر برای صعود به کوه ساوالان، مسیر شمال شرقی یا پناهگاه سبلان است. این
مسیر برای کوهنوردانی که اولین صعودشان بوده و راهنماهم ندارند بهترین
مسیر می باشد. چون وجود راه اتومبیل رو تا پناهگاه سبب شده اغلب کوهنوردان
ناآشنا به محل، به راحتی خود را به پناهگاه برسانند و ارتفاع آن در حدود
3700 متر است و ازطرف دیگر مسیر پناهگاه تا قله کاملا پاکوب بوده و مشخص
است و در بیشتر قسمت های مسیر پرچم های راهنماهم وجود دارد. برای صعود به
قله از طریق یال شرقی با بعد از پناهگاه با عبور از شیب های تند سنگلاخی
ارتفاع گرفته در حدود 4700 متری از شیب کلی آن کاسته شده و در محل موسوم به
سنگ محراب با شیبی ملایم به دهانه آتشفشان و دریاچه زیبا و با شکوه آن می
رسید که قله سبلان محسوب می شود.
مسیر دیگر برای رسیدن به پناهگان سبلان که زیباتر و خلوت تر از مسیر شابیل است. برای صعود به پناهگاه از این مسیر باید قوتورسویی
را به عنوان مبدا حرکت انتخاب کرد. قوتورسویی آبگرم بسیار جالب و کم نظیری
است که در نزدیکی شابیل قراردارد. قبل از رسیدن به خود قوتورسویی و وقتی
جاده به طرف شمال پیچیده و از سبلان دور می شود، باید از اتومبیل پیاده شده
و وارد دره قوتور سویی شده و در مسیر جنوب و به طرف سبلان حرکت کرد. این
دره بسیار زیبا بوده وعلاوه بر سرسبزی دارای آبشاری جالب نیز می باشد .چشمه
گوگرد داری هم با آبدهی بالا درون دره وجود دارد که برخلاف قوتورسویی آب
آن سردبوده و در نوع خود جالب است. پس ازحدود نیم ساعت پیاده روی در داخل
دره به چشمه کوچکی خواهید رسید که در طرف راست رودخانه قرار دارد. دراین
نقطه باید درجهت غرب از دره خارج شوید و از چند سربالایی بالا رفته و بطرف
چپ قله حرکت کنید تا پناهگاه رویت شود. این مسیرهم ازقوتورسویی تا پناهگاه
نیاز به حدود چهارالی پنج ساعت پیاده روی خواهد داشت.
از پناهگاه تا قله بسته به سرعت حرکت چهار الی پنج ساعت کوهپیمایی نیاز خواهد بود.
پناهگاه و حسینه کوه سبلان (جبهه شمال شرقی)
پیست اسکی آلوارس مبدا صعود از جبهه جنوبی می باشد. پیست اسکی آلوارس از سرعین حدود 30 کیلومتر فاصله دارد و راه آن آسفالت می باشد. قبل از رسیدن به پیست اسکی تقریبا 200 الی 300 متر مانده به پیست اسکی الوارس در سمت چپ راه شوسه عشایر به چشم می خورد، که در امتداد کوه بالا رفته. مسیر را می توان با ماشین شاسی بلند در حدود 20 دقیقه تا محل چای گوزی که اولین چادر عشایرنشین موجود در مسیر که به علی اوباسی شناخته می شود و در این محل قرار دارد طی کرد. و پیاده حدودا 2 ساعت زمان می برد. البته در مسیر جبهه جنوبی هیچ پناهگاه یا جان پناهی وجود ندارد و بایستی برنامه صعود طوری تنظیم شود که بتوان در کنار چادرهای عشایر شب را سپری کرد. از کنار چای گوزی مسیر اصلی صعود شروع می شود که دو مسیر جهت رسیدن به قله وجود دارد، که مسیر اول از منطقه قره مسجد می گذرد و بیشتر صعودها از این مسیر می باشد و تا قله بسته به سرعت حرکت 5 الی 6 ساعت کوه پیمایی نیاز خواهد بود. راه مسیر دوم که با شماره 6 مشخص شده است به مراتب دشوارتر بوده و کمتر کسی این مسیر را جهت صعود انتخاب می کند.
جبهه جنوبی سختترین راه صعود به این قله میباشد که از سنگهای بزرگ تشکیل شدهاست.
رضوان دره، این مسیر
بسیار فوق العاده زیبا است و برای رسیدن به رضوان دره باید ازروستای
کوهستانی موییل گذشته و درجاده زمین گرمایی ادامه مسیرداد. درمسیر باید از
کنار قوردلی گول عبورکرد. این منطقه یکی اززیباترین مناطق اطراف سبلان می
باشد. در جنوب این برکه زیبا قلل هرم و کسری قرار دارند و در روبرو قله
سلطان، مغروروسترگ قدعلم کرده است. سپس دردره ای که بین کسری وهرم از یک
طرف وارتفاعاتی که به قله سلطان منتهی می شوند، ازطرف دیگر قرار دارد ادامه
مسیر می دهیم. این دره به هرم چال معروف است و ادامه آن به یخچال عظیم هرم
منتهی می شود. برای رسیدن به جانپناه سبلان باید از جهت جنوب از این دره
خارج شده و وارد دره دیگری شد موسوم به آیی یاتاقی . و ادامه مسیر به
جانپناه ختم می شود.
دریافت جی پی اس مسیرهای صعود قله سبلان
منبع: دانشنامه ویکی پدیا , ساوالان
کوه
توچال (Tochal mount) در شمال تهران و به ارتفاع 3962 متر است که بخشی از
دامنه رشته کوه البرز است. دامنهٔ جنوبی توچال مجاور با شهر تهران و
بلندترین نقطه شهر تهران محسوب میشود که به بام تهران شهرت دارد.
نوشتار مسیرهای کوهنوردی شمال تهران به معرفی مسیرهای ایمن کوهستان تهران میپردازد که در ارتباط نزدیک با قله توچال یکی پررفت آمدترین و پرخطرترین قله های کشور ایران است.
مشهورترین پناهگاهها و جانپناههای توچال به ترتیب از شرق به غرب دارآباد، کلکچال، شروین، شیرپلا، جان پناه قله توچال، امیری، هتل اوسون، ایستگاه پنجم تله کابین، اسپیدکمر و پلنگچال هستند در نوشتار پناهگاه و جانپناه های استان تهران گنجانده شده است. که همگی آنها مشرف به تهران هستند. این کوه از جنوب، به شهر تهران و از شمال به آهار، شکراب و شهرستانک مشرف است.
نام کوه |
توچال به معنی چال آبگیر و دریاچهی کوچک است. چون قلهی توچال در کنار دریاچه از یخ طبیعی قرار دارد آن را بدین نام خواندهاند.
موقعیت جغرافیایی و ویژگی های منطقه |
قله توچال در شمال شهر تهران و کوهستان
پیرامون آن به صورت یک خط الراس شرقی- غربی در جناح جنوبی رشته کوههای
البرز مرکزی قراردارد. این کوه از شمال به دره رودخانههای جاجرود و
شهرستانک و از غرب توسط خط الراس کم ارتفاعتری به قلل شمالی کوههای استان
البرز (کرج) متصل میباشد.
قله توچال بلندترین ارتفاع شمال تهران
از طریق شانه غربی خود موسوم به هومند به ارتفاع 3900 متر به گردونه 3700
متری شهرستانک و سپس به قله شاه نشین بزرگ به ارتفاع 3850 متر متصل میشود و
از سمت شرق توسط خط الراس قوسی شکلی پس از تشکیل قلل پیازچال و لزون از
طریق گردنه کوتاه لوپهنه به قلل دارآباد ارتباط مییابد.
قله از
طریق جناح شمالی هومند به قله قزقونچال و یالهای فرعی منطقه آهاربشم و
شهرستانک منتهی میگردد این خط الراس شمال توچال را از طریق قله قلعه دختر و
سی چال به گردنه دیزین و سپس به سایر بلندیهای البرز مرکزی متصل میسازد.
نقطه جی پی اس توچال: ۳۵°۵۳′۰۴″ شمالی ۵۱°۲۵′۰۹″ شرقی
پیش بینی آب و هوا |
قله توچال در بیشتر روز سال بروی آن باد شدید وجود دارد و برای صعودهای زمستانه و بهاره بدلیل ناپایداری هوا در قله توچال آب و هوای آن را چک نمایید.
پیش بینی هواشناسی توچال توسط سایت snow-forecast در ارتفاع 1771 متر | 2836 متر | 3901 متر
راه های صعود قله توچال |
قله توچال، به دلیل نزدیکی به تهران، همواره شمار زیادی صعودکننده دارد. صعود به توچال از مسیرهای مختلفی امکانپذیر است. همچنین بهترین ماه های صعود اردیبهشت، خرداد، مهر و آبان است.
مهمترین این مسیرها عبارتند از:
دربند، پناهگاه شیرپلا، جانپاه امیری( سیاه سنگ) ، قله توچال (رایجترین مسیر)
پارک جمشیدیه، پناهگاه کلک چال، دره پیازچال، قله پیازچال، قله توچال (گزارش برنامه در سایت نشاط زندگی)
ولنجک( بام تهران) ، ایستگاه پنجم تلهکابین، ایستگاه هفتم تله کابین، قله توچال
درکه، پناهگاه پلنگ چال، ایستگاه پنجم تلهکابین، ایستگاه هفتم تلهکابین، قله توچال
دارآباد، قله دارآباد، قله پیازچال، قله توچال
دربند، دوراهی اوسون، دره اوسون، جان پناه اسپیدکمر، ایستگاه هفتم تله کابین، قلهٔ توچال (قدیمی ترین مسیر)
دامنهٔ شمالی و از آهار و شکراب به قله توچال
دامنهٔ شمالی روستای شهرستانک ، قله توچال
دربند، شیرپلا، سیاهسنگ، قله توچال (رایجترین مسیر) |
برای صعود به توچال مناسبترین مسیر، عمومی ترین و نزدیک ترین مسیر صعود به قله توچال از دربند و پناهگاه شیرپلا هست.
وقتی از میدان تجریش به میدان سربند (مجسمه کوهنورد) در بخش شمیران رسیدید، نقطه شروع کوهپیمایی شما از کنار مجسمه کوهنورد است، مسیر با شیب اولیه نسبتا تندی رو به شمال و راه پاکوب مشخصی آغاز و پس از 30 دقیقه به آبادی کوچک پس قلعه با باغ های باصفایش می رسید.
از این منطقه مسیر اصلی با شیب های کم و بیش تندی آغاز و با گذر از قهوه خانه های کنار رودخانه سربند به ابتدای مسیر سنگی مرسوم به پناهگاه شیرپلا می رسد.کوهپیمایان می توانند از روستای پس قلعه در نهایت آمادگی و احتیاط کافی مسیر سنگی کاملا مشخص را که در حمایت پلکان های فلزی و سیم بکسل است، طی کرده با صرف حدود 2 ساعت به مجمتع وزرشی کوهستانی شیرپلا (پناهگاه مجهز سه طبقه) در ارتفاع 2850 متری می رسید.
مجتمع ورزشی کوهستانی شرپلا (پناهگاه)
از شیرپلا رو به شمال مسیری پرشیب را پی گرفته که پس از 2 ساعت به جانپناه امیری(سیاه سنگ) و سپس با صرف 1 ساعت دیگر به قله توچال می رسد. مناظر اطراف به خصوص رو به شمال توچال بی اندازه دلفریب و زیبا هستند. نمای با شکوهی از قله دماوند تا علم کوه و کلاردشت در میان صد ها ارتفاع 4000 متری البرز مرکزی به چشم می خورد.
جانپناه توچال بر فراز قله توچال با ارتفاع 3962
انتخاب ها برای فرود از قله توچال |
- میتوانید به ایستگاه 7 تله کابین توچال رفته و از آنجا با تله مستقیم تا ولنجک بروید. (سریعترین و بهترین راه)
- مسیر صعود را بازگردید(کوتاه ترین مسیر)
- از ایستگاه 7 تا ایستگاه 5 رو با تله کابین رفته و از دره اوسون به دربند (راهنما نیاز دارد)
اگر در فصل زمستان اقدام به صعود میکنید، بدلیل کوتاهی روز، امکان
بسته شدن تله کابین (حدود ساعت 3 بعدازظهر)، سرمای شدید روی قله و همچنین
دلتان را به جانپناه روی قله خوش نکنید و نسبت به آگاهی، توانایی و زمان
تصمیم لازه به صعود بگیرد و در صورت مشکل و به خطر افتادن جان خود با 125
(آتش نشانی) تماس بگیرید. قله توچال یکی از پرخطرترین قله های ایران محسوب
میشود.
پیست اسکی و تلهکابین توچال |
تلهکابین
توچال دارای سه خط اصلی و سه خط تلهسییژ و یک خط تلهاسکی میباشد. روی
هم رفته درازای سه خط اصلی این تلهکابین، نزدیک به ۷۵۰۰ متر است که در
میان تلهکابینهای نصب شده در دنیا یکی از طولانیترین خطوط تلهکابین
پیوسته به شمار میرود. ایستگاه اول این تله کابین در ارتفاع ۲۰۰۰ متری از
سطح دریا، ایستگاه دوم در ارتفاع ۲۳۰۰ متری از سطح دریا، ایستگاه پنجم در
ارتفاع ۳۰۰۰ متری و ایستگاه هفتم در ارتفاع ۳۷۰۰ متری از سطح دریا است.
کار
ساخت تلهکابین توچال، در سال ۱۳۵۳ به دست بهمن باتمانقلیچ و با همکاری
شرکت فرانسوی «پوما» و شرکت اتریشی «دوپل مایر» آغاز شد و در سال ۱۳۵۷
پایان یافت.
هتل توچال
از سال ۲۰۰۳ مهمانپذیری به نام «هتل توچال» در ایستگاه هفتم تلهکابین توچال تکمیل و راهاندازی شدهاست. نمای این هتل از چوب بوده و به دامنهٔ شمالی توچال و دامنهٔ جنوبی البرز مرکزی و قلل کلون بسته و خلنو اشراف دارد. قدیمیترین جانپناه کوهنوردی ایران (اسپید کمر) در جنوب قلّهٔ توچال و شرق ایستگاه ۵ قرار دارد.
نقشه های کوهستان توچال |
عکسهای و تصاویر قله توچال |
نقاشی ارتفاعات توچال اثری از کمالالملک
جانپناه توچال بر بالای قله توچال
گردآوری مازیار نیک بخش | سایت کوهنوردان زرتشتی ایران
منابع: ویکی پدیا | سایت تله کابین توچال |سایت کوهنوردی نشاط زندگی | همشهری آنلاین |